الکل سنج

تعریف الکل‌سنج:

الکل‌سنج یا الکومتر دستگاهی است برای اندازه‌گیری درصد الکل موجود در مایعات، به‌ویژه محلول‌های حاوی اتانول و آب. این ابزار عمدتاً در صنایع تولید نوشیدنی‌های الکلی، آزمایشگاه‌های شیمی، داروسازی و بعضی کاربردهای خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

انواع الکل‌سنج:

الکل‌سنج شناور (Hydrometer-type Alcoholmeter):

رایج‌ترین نوع برای سنجش درصد الکل در محلول‌های آبی.

از شیشه ساخته شده و شبیه یک دماسنج است که در مایع شناور می‌شود.

براساس چگالی محلول کار می‌کند (چگالی اتانول کمتر از آب است).

الکل‌سنج دیجیتال:

دستگاه الکترونیکی با سنسور دقیق که مقدار الکل را اندازه‌گیری می‌کند.

مناسب برای اندازه‌گیری در نوشیدنی‌های تخمیری یا تقطیری.

برخی مدل‌ها قابلیت اتصال به موبایل یا پرینت داده را دارند.

الکل‌سنج تنفسی (Breathalyzer):

برای سنجش میزان الکل موجود در بازدم انسان.

کاربرد رایج در پلیس، کنترل رانندگی و مصارف پزشکی دارد.

میزان الکل خون (BAC) را تخمین می‌زند.

اجزای الکل‌سنج شناور:

بدنه شیشه‌ای: شامل استوانه‌ای با محفظه وزنه‌دار در پایین برای شناوری عمودی.

مقیاس مدرج: چاپ شده روی بدنه برای خواندن درصد الکل (معمولاً بین 0 تا 100 درصد).

نقطه شناوری: هرچه محلول الکل بیشتری داشته باشد، دستگاه پایین‌تر در آن فرو می‌رود.

نحوه استفاده از الکل‌سنج شناور:

محلول را در استوانه مدرج بریزید (به اندازه کافی که دستگاه بتواند آزادانه شناور شود).

الکل‌سنج را به‌آرامی در محلول قرار دهید.

وقتی به حالت تعادل رسید (نه چسبیده به دیواره، نه در حال نوسان)، عدد روی مقیاس را در سطح مایع بخوانید.

❗️مهم: این روش فقط برای محلول‌های اتانول و آب خالص قابل اعتماد است. اگر مواد قندی یا ترکیبات دیگر وجود داشته باشند، نتایج دقیق نیست.

دقت اندازه‌گیری تحت تأثیر چه عواملی است؟

دمای محلول: اکثر الکل‌سنج‌ها برای دمای مرجع ۲۰ درجه سانتی‌گراد مدرج شده‌اند.

خلوص محلول: وجود قند، نمک یا سایر ترکیبات باعث تغییر چگالی می‌شود و دقت را کاهش می‌دهد.

کالیبراسیون دستگاه: در دستگاه‌های دیجیتال، نیاز به کالیبراسیون دوره‌ای وجود دارد.

موارد استفاده:

کارخانه‌های تولید مشروبات الکلی (شراب، ودکا، عرقیات).

آزمایشگاه‌های علمی و تحقیقاتی.

کنترل کیفیت در داروسازی و صنایع شیمیایی.

تشخیص مصرف الکل توسط پلیس (تنفسی).